ไตของคุณสุขภาพยังดีอยู่หรือไม่ สามารถดูได้จากผลการตรวจเลือด

ไตของคุณสุขภาพยังดีอยู่หรือไม่ สามารถดูได้จากผลการตรวจเลือด

ไตของคุณสุขภาพยังดีอยู่หรือไม่ สามารถดูได้จากผลการตรวจเลือด

หัวข้อบรรยาย : ผลจากการตรวจเลือด สามารถบอกค่าการทำงานไตของคุณ แปลผลอย่างไร
บรรยายโดย : พญ.กัลย์ยมล ธรรมนิรมล อายุรแพทย์โรคไต
ที่มา : หมอไตให้คำตอบ โดย พญ.กัลย์ยมล

          สวัสดีค่ะ พญ.กัลย์ยมล ธรรมนิรมล อายุรแพทย์โรคไต ค่ะ บางคนสงสัยว่า เวลาไปเช็คผลเลือดที่โรคพยาบาล ก็จะมี 2 ค่า ที่เราจะเห็นบ่อยๆ ก็คือ ค่า ครีเอตินีน(creatinine) กับค่า GFR-glomerular filtration rate และก็จะงงๆ ว่า เอ๊ะ จะแปลผลยังไง เดี๋ยววันนี้หมอจะเล่าเรื่องนี้ให้ฟังนะคะ
          ก็เนื่องจากว่า เวลาที่เราจะดูค่าการทำงานของไต เป็นเท่าไหร่ ก็เริ่มจากที่ว่า ไตทำหน้าที่ในการกรองของเสียออกมาเป็นน้ำปัสสาวะ ดังนั้นเราก็อยากรู้ว่า เอ๊ะ การทำงานของไตยังมีเปอร์เซ็นต์การทำงานของไต เยอะหรือน้อยยังไง เขาก็พยายามจะหาสารชนิดหนึ่งว่า ตัวไหนจะเหมาะสมที่สุดเพื่อเป็นตัวแทนในการดูค่าการทำงานของไต จนเขาก็ไปเจอสารตัวหนึ่ง ชื่อว่า ครีเอตินีน ซึ่งสารนี้ก็เป็นสารที่ได้จากการที่เราสร้างกล้ามเนื้อขึ้นมาก็จะมีสารนี้อยู่แล้ว เป็นสารที่อยู่ในร่างกายค่ะ ซึ่งสารนี้เมื่อมาถึงไต ก็จะโดนการกรองของไตออกมาในน้ำปัสสาวะเกือบทั้งหมด และก็จะมีการดูดซึมกลับเพียงแค่เล็กน้อยเท่านั้น เขาก็ใช้สารนี้ในการที่เป็นตัวแทนในการดูค่าการทำงานของไต ถ้าเกิดค่าการทำงานของไตของเรายังค่อนข้างจะดีมาก การที่จะสามารถขจัดตัว ครีเอตินีน ออกจากร่างกาย ก็จะสามารถขจัดออกได้เกือบทั้งหมด ก็จะเหลือระดับ ครีเอตินีน ที่อยู่ในเลือดในระดับที่ไม่สูงมาก
          GFR ก็คล้ายๆ กับดูว่า เปอร์เซ็นต์การทำงานของไตของเราเหลือประมาณกี่เปอร์เซ็นต์ โดย GFR ก็จะมีอยู่ด้วยกันหลายสูตร และสูตรที่เป็นมาตรฐานที่สมาคมโรคไต แนะนำให้ใช้ก็คือ สูตร CKD-EPI ซึ่งจากสูตรก็จะเห็นว่า เขาจะมีการใช้ ค่าหลายๆ ค่ะ นะคะ เช่น อายุ เพศ เชื้อชาติ และก็ค่า serum creatinine-Scr แบบนี้นะคะ

          อันนั้นก็ไม่ต้องสงสัยนะคะ ว่า เอ๊ะ เช่นสมมุติว่าคนไข้คนหนึ่ง อายุ 20 ปี ครีเอตินีน 1.5 GFR ก็จะเหลือสัก 60% แบบนี้ นะคะ แต่ถ้าเกิดว่า อายุ 70 ปี ครีเอตินีน 1.5 เท่ากัน GFR อาจเหลือ 30% แบบนี้เป็นต้นค่ะ ดังนั้น ค่าครีเอตินีนที่เท่ากันค่ะ ถ้าเกิดว่า เป็นผู้ชายกับเป็นผู้หญิง เชื้อชาติต่างกัน รวมทั้งอายุที่ไม่เหมือนกัน ก็จะทำให้ค่า GFR แตกต่างกันไป และหมอก็จะใช้ค่า GFR เป็นค่าที่บอกว่า คนไข้เป็นไตเรื้อรังเป็นระยะที่เท่าไหร่ 
          GFR ที่เราจะถือว่าคนไข้เป็นไตเรื้อรัง นั่นคือ GFR ที่น้อยกว่า 60% นะคะ เดี๋ยวบางคนก็จะงงว่า เอ๊ะ พอ 70 กว่าเปอร์เซ็นต์ เรียกว่าไตเรื้อรังหรือยัง ถ้าเกิดว่าเกิน 60% ค่ะ เราจะเรียกว่าไตเรื้อรังก็ต่อเมื่อว่ามี หน้าที่บางอย่าง หรือโครงสร้างบางอย่างของการทำงานของไต ที่ผิดปกติไปเท่านั้น เช่น อาจจะมีโปรตีนรั่วในปัสสาวะ เกิน 3 เดือน มีเม็ดเลือดแดงในปัสสาวะเกิน 3 เดือน แบบนี้เป็นต้น หรือว่าคนไข้ได้รับการปลูกถ่ายไตมานะคะ ถ้าเกิดว่าไม่มีพวกนี้เลย ปัสสาวะ ปกติ อัลตราซาวนด์ ปกติ ไม่มีประวัติปลูกถ่ายไต GFR ที่เกิน 60% ขึ้นไป ยังไม่ถือว่าเป็นไตเรื้อรังนะคะ
          อย่างไรก็ตามนะคะ การที่เราจะตรวจค่า ครีเอตินีน ค่า GFR ค่ะ คนไข้ไม่จำเป็นต้องงดอาหารมาก่อนนะคะ สามารถตรวจได้ตลอดเวลาค่ะ
สรุปคร่าวๆ ดังนี้
Creatinine(ค่าการทำงานไต) ยิ่งน้อย แสดงว่า ค่าการทำงานไต ยิ่งดี
GFR%(การทำงานไต) ยิ่งมาก แสดงว่า การทำงานของไต ยิ่งดี
Creatinine ที่เท่ากัน GFR อาจต่างกันได้ เช่น
เพศชาย อายุ น้อย เชื้อชาติ อเมริกัน/แอฟริกัน จะมี GFR มากกว่า เพศหญิง อายุมาก ที่ไม่ใช่เชื้อชาติ อเมริกัน/แอฟริกัน
          และสำหรับวันนี้ หมอก็จะจบวิดีโอไว้เพียงเท่านี้นะคะ ท่านใดที่มีคำถามสงสัย ฝากคอมเม้นท์ไว้ที่ด้านล่างนะคะ และถ้าใครคิดว่า คลิปนี้มีประโยชน์ ก็ฝากกดไลค์ กดแชร์ กดติดตาม ฝาก subscribe ให้ด้วยนะคะ สวัสดีค่ะ
[ขอบคุณ พญ.กัลย์ยมล สำหรับข้อมูล ไว้ ณ ที่นี้ด้วย]
[ถอดคำบรรยายจากคลิปคุณหมอ โดย S.J.Bank]