ยาลดน้ำหนักอาจทำให้เกิดประสาทหลอนอันตรายถึงชีวิตได้

อาการประสาทหลอนจากยาลดน้ำหนัก

หัวข้อบรรยาย : “ยาลดความอ้วน”ส่งผลต่ออาการทางจิตอันตรายถึงตายได้!!
บรรยายโดย : รองศาสตราจารย์ พญ.ธนิตา ตันตระรุ่งโรจน์ 
(ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล)
ที่มา : RAMA CHANNEL

กรณีมีข่าวออกมาตามหน้าหนังสือพิพม์ค่อนข้างเยอะ กินยาลดน้ำหนักแล้วเกิดประสาทหลอน ถึงขั้นเสียชีวิต วันนี้เราจะมาพูดว่า ยาลดน้ำหนัก ยาลดความอ้วน มันมีความเชื่อมโยงกับอาการทางจิตของเราได้อย่างไร ทำไมบางรายถึงขั้นทำร้ายร่างกายตัวเอง แล้วเสียชีวิต

ขอต้อนรับ รองศาสตราจารย์  พญ.ธนิตา   ตันตระรุ่งโรจน์  ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

คำถาม : ยาลดน้ำหนักมีผลต่อสภาพทางจิตของเราได้อย่างไร

หมอ : ค่ะ จริง ๆ ยาลดความอ้วนมีหลายกลุ่มนะคะ และมีผลข้างเคียงที่อาจจะทำให้มีเรื่องของอาการทางจิตได้ ทีนี้ก็จะต้องดูกลไกการออกฤทธิ์นิดหนึ่ง จะได้ทำความเข้าใจกับอาการที่เกิดขึ้น ยาที่ได้ยินกันบ่อย ใช้กันบ่อย ก็เป็นยากลุ่มที่มันไปกระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง ซึ่งทำให้มีผลต่อสารสื่อประสาท ในเชิงเรื่องกระตุ้นนะคะ เช่น สารสื่อประสาทที่ชื่อ โดปามีน (Dopamine) นอร์เอพิเนฟริน (Norepinephrine) นะคะ สารกระตุ้นในกลุ่มนี้ เช่นเป็นพวกอนุพันธ์ของพวกยาบ้า อย่างนี้อะค่ะ ที่เราได้ยินชื่อกันบ่อย ๆ นะคะ เช่น เฟนเทอร์มีน(Phentermine) โดยเฉพาะการใช้ในขนาดที่สูงเกินไป หรือใช้ในระยะยาว ก็อาจเกิดปัญหาได้ นะคะ ปัญหาก็จะมีตั้งแต่ รู้สึกกระวนกระวาย นอนไม่หลับกระสับกระส่าย ถ้าเป็นเยอะก็จะมีเรื่องของอาการประสาทหลอน เช่น หูแว่ว ภาพหลอน หรือว่าอาการหวาดระแวง อย่างนี้อะค่ะ ก็มีได้เหมือนกัน อันนี้ก็จะเป็นอาการข้างเคียงเรื่องของอาการทางจิต นะคะ

คำถาม : แล้วกลไกการทำงานเป็นอย่างไร

หมอ : กลไก ก็คือมันจะไปออกฤทธิ์ที่สารสื่อประสาทอย่างที่พูด และภาพโดยรวมก็คือ มันทำให้ความอยากอาหารลดลง นอกจากนี้ยังมีผลทางร่างกายอย่างอื่นด้วย ที่เด่นชัดของยากลุ่มนี้เช่น หัวใจเต้นเร็ว ความดันโลหิตสูงขึ้น ใจสั่น เรื่องของการรับรส บางทีก็อาจจะมีพูดถึงได้เหมือนกัน

คำถาม : ปัจจุบัน ยาลดน้ำหนัก มีขายกันเยอะมากในท้องตลาด คนซื้อจะรู้ได้อย่างไรว่า ตัวไหนอันตรายหรือตัวไหนไม่อันตราย

หมอ : ค่ะ จริง ๆ ก็มีความอันตรายมากเลยนะคะ กับการที่ไปซื้อพวกยากลุ่มนี้ด้วยตัวเอง นะคะ เพราะว่ายากลุ่มนี้ จริง ๆ เป็นยาควบคุม และก็ต้องได้รับการสั่งจ่ายโดยแพทย์ ถ้าต้องการใช้ยาตัวนี้ จริง ๆ คือ อยากให้ปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ เขาจะมีเกณฑ์ มีข้อบ่งชี้การใช้ และก็จะได้ใช้ยาในขนาดและระยะเวลาที่เหมาะสม จะได้ปลอดภัยกับร่างกาย นะคะ เพราะว่าการไปซื้อเอง หรือซื้อตามออนไลน์ต่าง ๆ แน่นอนว่าการที่จะตรวจสอบว่า มันมีส่วนผสมตัวนี้จริงหรือเปล่า หรือที่จริงไม่ใช่ เป็นตัวอื่น ก็เป็นเรื่องยากแล้ว รวมทั้งเรื่องของระยะเวลาหรือขนาด บางทีเราก็ไม่รู้ ดังนั้น ใช้ยาภายใต้การดูแลของแพทย์น่าจะเหมาะสมที่สุดค่ะ

คำถาม : เวลาเราทานยาลดน้ำหนักใหม่ ๆ วันนี้สวย ผอม ดูดี แต่พอสักพัก กลับมาอ้วนหนักกว่าเดิม

หมอ : ค่ะ ต้องดูตั้งแต่ตอนแรกก่อนนะคะว่า ที่มีปัญหาเรื่องน้ำหนักเกินนั้น มันเกิดจากอะไร เช่น บางคนอาจจะเป็นพันธุกรรม บางคนอาจจะเป็นเรื่องการออกกำลังกาย บางคนอาจจะเป็นเรื่องการทานอาหารที่ไม่ถูกสัดส่วน นะคะ ก็เลยทำให้เกิดปัญหาเรื่องน้ำหนักเกินมา ทีนี้เรื่องยา อย่างที่เรียนในตอนต้น ยาบางกลุ่มเหมือนกับไปกดเรื่องความอยากอาหาร ใช่ไหมคะ ทำให้เราเหมือนกับ อิ่มเร็วบ้าง ไม่ค่อยอยากกินบ้าง แน่นอน พอหยุดใช้ยากลุ่มนี้ ความอยากอาหาร มันก็จะเริ่มกลับมา ถ้าเกิดว่าไม่ได้ศึกษา ไม่ได้เรียนรู้ ในการที่จะดูแลสุขภาพตัวเอง เช่น กินอาหารที่เหมาะสม ออกกำลังกายที่เหมาะสม นะคะ มันก็จะกลับมาเป็นรูปแบบเดิม โอกาสที่น้ำหนักที่จะขึ้นก็มีได้สูงได้อย่างรวดเร็ว เมื่อหยุดใช้ยา

คำถาม : ทำไมบางคนที่ทานยาลดความอ้วนแล้วเกิดอาการหลอนทางจิต

หมอ : ค่ะ ที่อาจจะต้องระวังก็คือ กลุ่มคนที่มีเรื่องของภาวะทางจิตเวชอยู่เดิม เช่น เรื่องของโรคอารมณ์ผิดปกติ หรือว่าโรคที่มีอาการทางจิต นะคะ แน่นอน การกินยาในกลุ่มกระตุ้นเนี่ยค่ะ มันก็จะไปกระตุ้นอาการเดิมที่มีอยู่แล้ว ก็จะทำให้อาการเห็นเด่นชัดขึ้น เช่น เรื่องหวาดระแวง การรับรู้เสียงแว่ว ภาพหลอน อะไรอย่างนี้ รวมถึงภาวะอารมณ์ที่ผิดปกติไป เพราะฉะนั้น คนที่มีพื้นของอาการเหล่านี้แต่เดิม ก็มีความเสี่ยงเหมือนกันที่ยาเหล่านี้อาจจะไปกระตุ้น นะคะ

คำถาม : ยาลดความอ้วน เป็นต้นเหตุของสาเหตุของความเครียด จริงหรือไม่

หมอ : จริง ๆ ด้วยตัวยา มันก็อาจจะทำให้มีความรู้สึกกังวล กระสับกระส่าย กระวนกระวาย อะไรอย่างนี้ ได้อยู่แล้วนะคะ เพราะว่ามันมีผลในเรื่องการกระตุ้นที่พูด ทีนี้ นอกจากด้วยกลไกของยาเองเนี่ย บางทีไปหมกมุ่นกับการกินยามากเกินไป บางทีอาจจะทำให้เครียด ความรู้สึกทางด้านจิตใจ ด้วยเหมือนกัน ก็คงมีทั้ง 2 ส่วน นะคะ

[ขอบคุณ รองศาสตราจารย์ พญ.ธนิตา ตันตระรุ่งโรจน์  สำหรับข้อมูล ไว้ ณ ที่นี้ด้วย]
[ถอดคำบรรยายจากคลิปคุณหมอ โดย หยินหยาง]
[โปรดแชร์ บทความนี้ ให้กับคนที่คุณรักและเป็นห่วงที่สุดด้วย นะครับ]