หมอไตเล่าให้ฟังว่าคนไข้ไตที่มาหาหมอแบ่งออกเป็นกี่กลุ่ม
ภัยเงียบจากโรคไต รู้ตอนนี้ยังไม่สาย
หัวข้อบรรยาย : ภัยเงียบจากโรคไต รู้ตอนนี้ยังไม่สาย หากพบแพทย์เร็วยังรักษาได้ทัน
บรรยายโดย : พญ.กัลย์ยมล ธรรมนิรมล อายุรแพทย์โรคไต
ที่มา : หมอไตให้คำตอบ โดย พญ.กัลย์ยมล
เรียนรู้เรื่องไต กับ หมอไต ในทาง Channel นี้ นะคะ หมอไตให้คำตอบ โดย พญ.กัลย์ยมล ค่ะ และวันนี้หมอจะเล่าเรื่องค่ะ การตรวจผู้ป่วยบางรายนะคะ ที่เวลาตรวจผู้ป่วยลักษณะนี้ทีไร หมอก็แอบรู้สึกไม่ได้นะคะ แอบคิดไม่ได้ว่า เสียดายวันเวลาที่ผ่านมา ถ้าเกิดว่าคนไข้มีความรู้สักนิดหนึ่ง หรือว่าคนไข้เอะใจสักนิดหนึ่ง ค่ะ บางทีคนไข้เหล่านั้นก็อาจไม่ต้องลงเอยด้วย การที่มีค่าทำงานของไตที่แย่ลงนะคะ
คนไข้แบบที่ 1 ไม่เคยตรวจสุขภาพ
แบบแรกเลยที่ค่อนข้างจะเจอบ่อยมากๆ เลยก็คือ คนไข้มาหาหมอด้วยการตรวจอย่างอื่นนะคะ เช่น มาปวดเข่านะคะ หรือว่าปวดหัว หรือว่าปวดท้องอะไรก็ตามนะคะ แล้วก็คุณหมอบังเอิญเจาะเลือดนะคะ และเจอค่าการทำงานของไตที่สูงผิดปกติ ก็เลยส่งปรึกษามาค่ะ คนไข้กลุ่มนี้ก็จะงง ตกใจมาก ว่าเอ๊ะ เป็นไตจากอะไร เป็นไตได้ยังไง นะคะ เพราะแม้กระทั่งบางรายนะคะ ส่งมาปรึกษาเนี่ย กลายเป็นไตระยะ 4 กลายเป็นไต ระยะ 5 เกือบจะต้องฟอกไตหล่ะ แม้กระทั่งหมอรับปรึกษาเองเนี่ย เป็นหมอไตนะคะ และก็ดูคนไข้ไตระยะ 5 เนี่ย ในบางรายเนี่ย ให้หมอดู หมอดูไม่ออกนะคะว่าผู้ป่วยเป็นไตระยะ 5 นะคะ เพราะฉะนั้นการที่จะตรวจร่างกายเป็นประจำ ค่ะ ถ้าเกิดว่าค่อยๆ รู้ว่าไตเริ่มเสื่อม ยิ่งถ้าเกิดรู้เร็วเท่าไร เราจะมีระยะเวลา จะมีวิธีการรักษา มีวิธีการที่จะชะลอเพื่อ ยืดระเวลาของการที่จะมีไตเสื่อมจนถึงต้องฟอกไตเนี่ย ค่อนข้างจะนานมากทีเดียวนะคะในคนไข้กลุ่มนี้ค่ะ หมอมองทีไร หมอก็จะรู้สึกว่า ส่วนใหญ่แล้วก็จะเป็นกลุ่มของคนไข้เป็นเบาหวาน หรือว่าเป็นความดันที่ไม่ทราบเลยนะคะว่าตัวเองเป็นไต พอรู้ก็ตกใจ และก็พอรู้ว่าเป็นโรคไตค่ะ เจอหน้ากันบางที ไม่ต้องคุยอะไรมากเลยนะคะ ถามว่า "ต้องฟอกไตไหม" บางทีก็ต้องตอบเลยว่า "ต้องฟอกไตแล้วค่ะ" คือ ไม่มีเวลาเตรียมตัวใดๆ ไม่มีเวลามาชะลอการเสื่อมของไต อย่างนี้ก็เจอได้บ่อยค่ะ นะคะ
คนไข้แบบที่ 2 มีโรคประจำตัว แต่ไม่รักษา
กลุ่มที่ 2 ก็คือกลุ่มคนไข้ ที่มีปัจจัยเสี่ยงของการที่จะเป็นโรคไตอยู่แล้วนะคะ โดยกลุ่มนี้ก็อย่างเช่น คนไข้เป็นเบาหวาน คนไข้เป็นความดัน คนไข้เป็นนิ่วทางเดินปัสสาวะ แต่ว่าอาจจะอายุยังน้อยนะคะ อาจจะยังไม่มีอาการแสดงใดๆ ค่ะ ก็ทำอย่างอื่นก่อนนะคะ ทำกิจวัตรอย่างอื่น ทำอะไรก็แล้วแต่ แต่ยังไม่สนใจดูแลตัวเองนะคะ บางคนก็ไม่ทานยาเลยค่ะ ไม่ไปหาหมอเลยก็มีนะคะ ก็รอไปเรื่อยๆ เลยค่ะ แบบนี้ใช้เวลานานอะค่ะ เป็น 5 ปี 10 ปี กว่าไตจะเริ่มแย่ จนถึงขนาดว่า ต้องมาเจอหมอไตค่ะ แต่ว่าพอแย่แล้วนะคะ ระยะเวลาย้อนไม่ได้นะคะ กลุ่มนี้คนไข้ เอ่อ พอมาหาหมอ ซึ่งไตเริ่มแย่แล้ว ซึ่งการรักษา ถ้าเป็นระยะท้ายๆ ก็จะลงเอยด้วยการไปฟอกเลือดเหมือนกัน ซึ่งตรวจคนไข้กลุ่มนี้ทีไรก็รู้สึกเสียดายตลอดเลยนะคะ ว่าถ้าเกิดคนไข้มีความรู้สักนิดหนึ่ง คนไข้ดูแลตนเองสักนิดหนึ่งค่ะ ระยะเวลาที่ยืดไปก็นานเช่นกันนะคะคนไข้แบบที่ 3 คุมปัจจัยเสี่ยงไม่ดี ...ไม่ยอมทานยา
กลุ่มต่อไป นะคะ ก็คือ กลุ่มคนไข้ที่รู้ตัวเองอยู่แล้วนะคะ ว่ามีปัจจัยเสี่ยงค่ะ แล้วก็พยายามควบคุมดูแลตัวเองค่ะ แต่อาจจะมีความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนในบางเรื่องนะคะ โดยส่วนใหญ่ที่หมอเจอบ่อยที่สุด ก็คือ กลัวการกินยาค่ะ เพราะว่าไปฟังมาค่ะว่า กินยาเยอะๆ ไตพัง กินยาเยอะๆ ตับพังค่ะ ก็เลยไม่กินยาค่ะ ใช้วิธีคุมอาหารอย่างเดียวเท่านั้น นอกจากนี้ก็ไปหาอาหารเสริม ยาบำรุงต่างๆ นะคะ มาเจาะเลือดทีไร ผลเลือดก็ไม่ดีนะคะ ก็ใช้ยาบำรุงและอาหารเสริมต่อไปค่ะ ใช้แบบนี้นะคะ เป็นระยะเวลานานๆ ไปเรื่อยๆ สุดท้ายก็มาเจอกันอีกที ด้วยค่าการทำงานของไตที่แย่ลงเช่นกันนะคะ ในกรณีนี้ค่ะ หมอไม่ได้ห้ามนะคะ สำหรับท่านใดที่จะคุมอาหารร่วมด้วยนะคะ อันนี้เป็นสิ่งที่หมอสนับสนุน และหมอพูดมาตลอดนะคะว่า ไม่ว่าจะรักษาเบาหวาน รักษาความดัน รวมทั้งในการรักษาโรคในกลุ่มอื่น ๆ ค่ะ การควบคุมอาหาร เป็นสิ่งที่จำเป็นเสมอค่ะ แต่เมื่อไหร่ก็ตามที่รับการรักษา ใช้การควบคุมอาหารแล้ว ปรากฏว่า ความดันยังไม่อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม ผลเลือดเบาหวานยังไม่อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมค่ะ อันนี้ท่านมีความจำเป็นที่จะต้องรับยานะคะ การที่ท่านปล่อยให้ระดับความดันในเลือดสูงไปเรื่อยๆ ปล่อยให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงไปเรื่อยๆ ค่ะ มีความเสี่ยงในการที่จะเป็นไตเรื้อรังในระยะท้ายๆ นะคะ แล้วก็เจอกัน พอเป็นระยะท้าย อันนี้ก็ เหมือนเดิมนะคะ หมอไม่สามารถจะย้อนเวลากลับมาให้ได้จริงๆ ค่ะคนไข้แบบที่ 4 เลื่อนการรักษา เลื่อนการพบแพทย์
กลุ่มต่อไป ก็คือ คนไข้ก็รู้แล้ว และก็มีความรู้พอสมควร นะคะ แต่ว่าก็คิดไว้นะคะว่าเดี๋ยวจะไปหาคุณหมอ ตั้งใจแล้วว่าจะดูแลตนเองค่ะ แต่ว่าในกิจวัตรประจำวันในกิจกรรมต่างๆ ของคนเรานะคะ จะมีหลายๆ อย่างนะคะ เข้ามาในชีวิตตลอด ถ้าเกิดว่าท่านไม่กำหนดวันซักวันหนึ่งนะคะว่า วันนี้แหล่ะจะเป็นวันที่จะไปหาหมอ ก็จะมีเหตุการณ์นี้เข้ามาก่อน เดี๋ยวค่อยไปทำธุระนี้ก่อนนะคะ ก็จะมีเหตุการณ์ใหม่เข้ามาอีกนะคะ ก็จะเป็นอย่างนี้ไปเรื่อยๆ นะคะ วันแล้ววันเล่า เวลาก็ผ่านไปเรื่อยๆ นะคะ สุดท้ายวันที่จะมาเจอกันก็จะเป็นวันที่ท่านแย่จน เริ่มมีอาการผิดปกติ ซึ่ง ณ ตอนนั้นเนี่ย ก็ย้อนเวลาไม่ได้เช่นกันนะคะคนไข้แบบที่ 5 ทานยา หรือ อาหาร ที่ไม่ควรทาน
อีกกลุ่มหนึ่งนะคะ กลุ่มนี้คนไข้ พยายามดูแลตัวเองแล้ว หาหมอแล้วนะคะ ก็พยายามหาความรู้อย่างเต็มที่ค่ะ แต่ว่าความรู้นั้นเอง ถ้าเกิดไม่ได้ลงลึกพอนะคะ คนไข้พยายามระวังตัวอย่างละเอียดที่สุด และปรากฏจะไปเจอแบบนี้ค่ะ คือ ไปเจอยาบางตัวนะคะ ที่ทานเข้าไป ที่เข้าใจว่า อ๋อ ยาตัวนี้อะค่ะ ปลอดภัยแล้ว แต่ตัวนั้นเองที่เข้าใจว่าปลอดภัยแล้ว เป็นตัวยาที่มีผลต่อไตเต็มๆ นะคะ ดังนั้นหมอก็พยายามจะทำวิดีโอให้หลากหลาย และก็ พยายามทำเรื่องยา และก็เรื่องปัจจัยเสี่ยงต่างๆ พยายามที่จะดูว่าถ้าเกิดเหตุการณ์แบบนี้ จะเป็นเหตุการณ์ที่จะทำให้ ค่าการทำงานของไตของคนไข้ แย่ลงได้บ่อยๆ นะคะ หมอจะพยายามทำวิดีโอในลักษณะนี้ เพื่อให้ความรู้ในการดูแลตัวเองนะคะ เพราะว่า บ่อยครั้งที่บางเหตุการณ์นะคะ จำเป็นจะต้องซื้อยาทานเองก่อน หรือจำเป็นจะต้องตัดสินใจบางอย่างไปก่อน โดยที่ไม่ได้มาปรึกษาหมอได้ตลอดเวลาค่ะ หมอก็เลยยังคิดว่า ถ้าเกิดว่า คนจะมีความรู้เพื่อการดูแลตนเอง นั่นก็เป็นสิ่งที่ดีที่สุดนะคะ และก็ความรู้เพื่อดูแลตัวเองค่ะ หมอก็ยังคิดว่าควรจะสะสมไปเรื่อย ๆ นะคะ ว่า วันนี้ก็เรียนรู้เรื่องนี้ อีกวันหนึ่งก็มาเรียนรู้อีกเรื่องหนึ่ง นะคะ เผื่อว่า วันนี้เราจำไม่ได้หรอกค่ะ แต่ว่าถ้าเกิดว่าเราต้องเจอเหตุการณ์ใด ๆ ที่อาจจะคิดว่า เอ๊ะ ความรู้แบบนี้เราเคยรู้มาแล้ว เอ๊ะ ตัวยาตัวนี้ใช่ไหม อาจจะมีผลข้างเคียง หรืออาจจะเกิดเรื่องในลักษณะนี้ค่ะ ก็อาจจะมาเปิดดูอีกรอบหนึ่งค่ะ เพื่อเตือนตัวเอง หรือว่าเพื่อการตัดสินใจก่อน ว่า เอ๊ะ เราควรจะทานยา หรือเราควรจะจัดการกับสถานการณ์ดังกล่าวยังไงนะคะสุดท้ายนี้ คำแนะนำของหมอก็ยังเช่นเดิมนะคะ คือ แนะนำให้ไปตรวจสุขภาพร่างกายเป็นประจำนะคะ ไม่เพียงแต่ตรวจไตนะคะ การตรวจสุขภาพโดยรวม เหมือนเป็นแผนที่ให้ท่านดูได้นะคะ ว่า ณ ตอนนี้ท่านมีโรคประจำตัวใดๆ และก็มีสิ่งใดๆ ที่ควรจะดูแลตัวเองเป็นพิเศษหรือไม่นะคะ นอกจากนี้ค่ะ การดูแลตัวเองแต่เนิ่นๆ ไม่รอให้ระยะโรคใดๆ ก็ตาม เป็นมากค่ะ อันนี้ ก็จะเป็นสิ่งที่ดีนะคะ การมีความรู้เพื่อการดูแลตัวเองค่ะ เราไม่สามารถที่จะพึ่งคนอื่นได้ตลอดเวลานะคะ บางเหตุการณ์บางสถานการณ์จำเป็นต้องตัดสินใจไปก่อน ดังนั้น การมีความรู้เพื่อการดูแลตัวเองก็ถือว่าเป็นสิ่งที่ดีค่ะ
[ขอบคุณ พญ.กัลย์ยมล สำหรับข้อมูล ไว้ ณ ที่นี้ด้วย]
[ถอดคำบรรยายจากคลิปคุณหมอ โดย S.J.Bank]
[โปรดแชร์ บทความนี้ ให้กับคนที่คุณรักและเป็นห่วงที่สุดด้วย นะครับ]
