มะเร็งปากมดลูกเกิดจากเชื้ออะไรและมีวิธีป้องกันรักษาอย่างไรสำหรับผู้หญิงไทยที่ควรทราบ
หนทางรอดจากมะเร็งปากมดลูกมือสังหารอันดับสองของหญิงไทย
รายงานพิเศษหัวข้อ : การตรวจ รักษา และการป้องกัน โรคมะเร็งปากมดลูกรายงานโดย : รศ.นพ.มงคล เบญจาภิบาล
(อาจารย์ประจำภาควิชาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา คณะแพทย์ศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล)
ที่มา : รายการพบหมอมหิดล
ในการดูแลรักษามะเร็งปากมดลูก จริง ๆ เราแบ่งออกเป็น 3 ระดับนะครับ ก็คือ การดูแลรักษาหลังจากที่เป็นมะเร็งไปแล้ว ต่อมาเรารู้ว่าก่อนเป็นมะเร็งปากมดลูกจะมีรอยโรคผิดปกติที่ปากมดลูก ให้เราตรวจคัดกรองได้ ก็เรียกว่าระดับ 2 ส่วนอีกระดับที่ 1 ระดับนี้เป็นระดับที่จะต้องทราบสาเหตุของมะเร็งปากมดลูก ซึ่งปัจจุบัน โชคดีที่วิวัฒนาการทำให้เราทราบสาเหตุว่ามะเร็งปากมดลูกเกิดจากไวรัส HPV ฉะนั้น ถ้าเราป้องกันการติดเชื้อ HPV ได้ เราก็จะป้องกันถึงระดับที่ 1
การตรวจรักษาและการป้องกันมะเร็งปากมดลูก
ระยะของมะเร็งปากมดลูกเนี่ย จริง ๆ แล้ว มันมีระยะก่อนเป็นมะเร็ง โดยทั่วไป เราเรียกว่าระยะศูนย์ ระยะนี้จะไม่มีอาการ จะตรวจพบได้จากการตรวจคัดกรอง และก็พอเป็นมะเร็งแล้วก็จะมี 4 ระยะ- ถ้าก้อนนั้นหรือมะเร็งนั้นยังอยู่ที่ปากมดลูก ก็เป็นระยะที่ 1
- ถ้าออกไปนอกมดลูก ไม่ว่าช่องคลอดส่วนบนหรือว่าไปข้าง ๆ ปากมดลูก ก็เป็นระยะที่ 2
- ถ้าลามไปเยอะหน่อย ไปช่องคลอดส่วนล่าง หรือไปที่อุ้งเชิงกราน ก็เป็นระยะที่ 3
- ถ้าไปที่อื่นนะครับ ไปกระเพาะปัสสาวะ ไปที่ต่อมน้ำเหลือง ไปที่ปอด หรือที่อื่น ๆ ของร่างกาย ก็เป็นระยะที่ 4
โดยทั่วไปเวลาคนไข้มาตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก นะครับ ถ้าพบความผิดปกติเนี่ย จริง ๆ เนี่ยไม่อยากให้ตกใจ เพราะว่า จริง ๆ แล้ว สิ่งที่เราพบส่วนใหญ่แล้ว เป็นรอยโรคผิดปกติก่อนเป็นมะเร็ง ไม่ใช่เราพบมะเร็งปากมดลูก
ระยะเวลาหลังการรับเชื้อ HPV กว่าจะกลายเป็นมะเร็ง
โดยทั่วไปการรับเชื้อไวรัส HPV (กรณีคนที่มีภูมิต้านทานปกติ) ใช้ระยะเวลา 10 - 15 ปี ถึงจะกลายเป็นมะเร็งปากมดลูก ในกรณีที่ติดเชื้อ HPV ถ้าเราไม่ได้รับเชื้อใหม่ โดยเราไม่เปลี่ยนคู่นอนหรือว่าคู่นอนเราไม่มีอะไรกับคนอื่น ประมาณกว่า 80 - 90 เปอร์เซ็นต์ เชื้อก็จะหายไป ภายใน 2 ปี
การตรวจคัดกรองเพื่อหามะเร็งปากมดลูก
การตรวจที่เราทำอยู่ก็คือ การตรวจคัดกรองทางเซลล์วิทยา ที่เราเรียกว่า Pap-Smear หรือ Pap Test (การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก) หลักจากตรวจพบความผิดปกติแล้ว เรามักจะแนะนำให้สตรีผู้นั้นไปพบแพทย์แล้วก็ตรวจทางพยาธิวิทยาโดยการส่องกล้องขยายปากมดลูกและอาจจะมีการตัดชิ้นเนื้อไปตรวจ เพื่อมีการยืนยันการวินิจฉัยโดยพยาธิวิทยา เมื่อทราบผลตรวจแล้ว เราก็มาเป็นขั้นตอนการดูแลการรักษา กรณีก่อนเป็นมะเร็งปากมดลูก
ในบางกรณีที่เป็นรอยโรคที่ไม่รุนแรงหรือรอยโรคขั้นต่ำ ก็จะแค่ตรวจติดตาม แต่ถ้าเป็นรอยโรคขั้นสูง ซึ่งก็ยังไม่ใช่มะเร็งปากมดลูก รอยโรคขั้นสูงนี้เราจะมีการรักษา ผ่าตัดเอารอยโรคที่ผิดปกติไป ซึ่งปัจจุบันนิยมทำการผ่าตัดด้วยลวดไฟฟ้า ในกรณีที่มีรอยโรคก่อนมะเร็งปากมดลูก และก็ได้รับการผ่าตัดด้วยลวดไฟฟ้า กลุ่มนี้เป็นกลุ่มที่การพยากรณ์โรคดีที่สุดนะครับ ก็โอกาสหายขาดสูงมากหรือเรียกว่าโอกาสหายขาดถึง 100%การรักษา กรณีเป็นมะเร็งปากมดลูกแล้ว
ในกรณีที่สตรีผู้นั้น เป็นมะเร็งปากมดลูกไปแล้ว คือ เป็นระเร็งระยะที่ 1 การรักษา ก็ ถ้าคนไข้มีสุขภาพแข็งแรงดี ก็มักแนะนำเป็นการรักษาโดยการผ่าตัด แต่ถ้าเป็นระยะที่มากกว่านั้น ระยะ 2-4 การผ่าตัดจะไม่ได้ประโยชน์ นะครับ การรักษาที่เป็นมาตรฐานก็คือ การรักษาด้วยรังสีรักษาร่วมกับการให้เคมีบำบัด กลุ่มนี้ก็โอกาสที่โรคจะกลับมาเป็นซ้ำ จะต้องตรวจติดตามเป็นระยะตลอดไปวิธีการป้องกันมะเร็งปากมดลูก
การป้องกัน คือ อาจจะต้องมีพฤติกรรมทางเพศที่เหมาะสม ไม่รับเชื้อ HPV จากหลาย ๆ ด้าน ก็คือ มีคู่นอนคนเดียว ไม่มีคนอื่น ไม่มีพฤติกรรมทางเพศสุ่มเสี่ยง กลุ่มนี้ก็จะป้องกันมะเร็งปากมดลูกได้ระดับหนึ่ง อีกอันหนึ่งก็คือ การฉีดวัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูก โดยวัคซีนตัวนี้ก็ทำมาจากส่วนหนึ่งของไวรัส HPV เมื่อฉีดเข้าไปร่างกายแล้ว ก็ทำให้ร่างกายสร้างภูมิต้านทานไวรัสสายพันธุ์ที่อยู่ในวัคซีน ซึ่งทำให้ป้องกันโรคได้เกือบ 100%ในประเทศเรา แนะนำให้สตรีตั้งแต่อายุ 9 - 26 ปี แต่ในข้อมูลต่างประเทศ ปัจจุบันฉีดได้ถึงอายุ 45 ปี เหตุผลที่ฉีดวัคซีนในคนอายุน้อย เนื่องจากวัคซีนนี้มีประสิทธิภาพดีที่สุดในคนที่ไม่เคยมีเพศสัมพันธ์มาก่อน เพราะว่าเป็นวัคซีนที่ป้องกันโรค เพราะฉะนั้นถ้าสตรีผู้นั้นยังไม่เคยติดเชื้อ HPV มาก่อน ก็จะมีประสิทธิภาพจากวัคซีนสูงสุด นะครับ
กระทรวงสาธารณสุข มีนโยบายเรื่องในการฉีดวัคซีนให้ใดเด็กผู้หญิงชั้น ประถม 5 ทั่วประเทศ ซึ่งอายุก็ประมาณ 11-12 ขวบ ฉีด 2 เข็มใน 6 เดือน โดยที่ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายใด ๆ นะครับ
[ขอขอบคุณ รศ.นพ.มงคล เบญจาภิบาล อย่างสูง สำหรับข้อมูล ไว้ ณ ที่นี้ด้วย]
[ถอดคำบรรยายจากคลิปคุณหมอ โดย หยินหยาง]
[โปรดแชร์ บทความนี้ ให้กับคนที่คุณรักและเป็นห่วงที่สุดด้วย นะครับ]
