การถ่ายเป็นเลือดอาจจะไม่ใช่โรคริดสีดวงแต่อาจเป็นมะเร็งลำไส้ตรงก็ได้
โรคริดสีดวงทวารไม่หายเพราะเกรงใจหมอ
รายงานพิเศษหัวข้อ : ริดสีดวงทวาร รู้ไว้ไม่ใช่เรื่องน่าอายบรรยายโดย : รศ.นพ.วิรุฒน์ โล่ห์สิริวัฒน์
(อาจารย์ประจำภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล)
ที่มาคลิปรายการ : พบหมอมหิดล
หนึ่งในโรคที่หลาย ๆ คนที่เป็นมักจะอายไม่กล้าบอกใคร คือโรคริดสีดวงทวาร ผู้ป่วยหลายรายเลือกที่จะรักษาด้วยตนเองไม่กล้าไปพบหมอ ทำให้ในบางครั้งคุณหมอมักจะเจอผู้ป่วยที่มาพบหมอในช่วงอาการหนัก ๆ
ริดสีดวงทวาร รู้ไว้ไม่ใช่เรื่องน่าอาย
หนึ่งในโรคที่หลาย ๆ คนที่เป็นมักจะอายไม่กล้าบอกใคร คือโรคริดสีดวงทวาร นะครับ คนไข้ก็ไปซื้อยาทานเองบ้าง เหน็บยาเองบ้าง ทำให้เวลามาพบแพทย์เนี่ย โรคมักจะเป็นมาก เสียโอกาสในการรักษาริดสีดวงทวาร คือ โรคอะไร
ริดสีดวงทวาร คือ การที่เยื่อบุลำไส้มีอาการบวม ทำให้เกิดภาวะเลือดออก หรือยื่นออกมา ทำให้มีติ่งออกมาเวลาขับถ่ายได้ นะครับสาเหตุของโรคริดสีดวงทวาร
สาเหตุของการเกิดโรคริดสีดวงทวาร แน่ชัดเราก็ยังไม่รู้นะครับ ส่วนใหญ่เกิดจาก เขาเรียก "ใช้งานมานาน" เบ่งมาก หรืออุจจาระแข็ง ทำให้ไปครูดเยื่อบุผิว ทำให้เยื่อบุผิดบาง แล้วก็ยื่นออกมา ครับริดสีดวงทวารมีกี่ชนิด
ริดสีดวงทวาร แบ่งออกเป็น 2 ชนิดครับ ก็คือ ภายนอกกับภายใน
1. ริดสีดวงทวาร ภายนอก ก็คืออยู่ที่ชั้นผิวหนัง คลำได้กับภายนอก
2. ริดสีดวงทวาร ภายใน ก็คือ เยื่อบุ เหมือนเยื่อบุกระพุ้งแก้ม จะเป็นมัน ๆ แดง ๆ อะไรอย่างนี้
อาการของริดสีดวงทวาร
อาการของโรคฺริดสีดวงทวาร หลัก ๆ ก็คือ เรื่องของการถ่ายเป็นเลือดนะครับ ริดสีดวงทวารถ้าถ่ายเป็นเลือดจะเป็นเลือดแดงสด กับอีกอาการ คือ มีก้อนยื่นออกมาขณะถ่ายอุจจาระ ส่วนน้อยจะมีลักษณะของภาวะลิ่มเลือดเกิดขึ้น จะทำให้เกิดอาการบวมและการเจ็บได้ ครับอาหารที่ควรหลีกเลี่ยงเมื่อเกิดโรคริดสีดวงทวาร
อาหารที่เรารับประทาน อาจจะมีผลกับการเกิดโรคริดสีดวงทวารได้ หรือทำให้โรคริดสีดวงทวาร มีอาการมากขึ้น ตัวอย่างเช่น ทานเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พวกนี้ทำให้เยื่อบุบวม ริดสีดวงใหญ่ขึ้น เลือดออกได้ คนไข้บางคนจะทานเผ็ดมาก บางครั้งเผ็ดมาก ทานแล้วจะทำให้ถ่ายแล้วแสบก้น หรือมีเลือดออกก็เป็นไปได้ครับ อื่น ๆ ก็คือ ไม่ค่อยทานผัก ผลไม้ ทานน้ำน้อย อุาจจาระก็แข็ง เวลาแข็งก็ต้องเบ่งมาก อุจจาระที่แข็งก็จะไปครูดผิว ทำให้เกิดการบาดเจ็บของเยื่อบุ ทำให้เกิดเลือดออกได้ ริดสีดวงทวารโป่งได้ริดสีดวงทวารเกิดกับคนกลุ่มใด
สำหรับโรคริดสีดวงทวาร พบได้ทั้งเพศชายและเพศหญิง ในอัตราที่เท่า ๆ กัน อายุที่พบ ส่วนใหญ่ก็ประมาณ 20 ปีขึ้นไป บางครั้งอายุ 40, 50, 60 ปี ก็เจอได้ ถ้าอายุเยอะ ๆ เนี่ย บางครั้งเราต้องนึกถึงในเรื่องของมะเร็งลำไส้ตรง รวมด้วยเสมอครับริดสีดวงทวาร มีกี่ระยะ
คนไข้ที่มาพบแพทย์นี่ มักจะไปซื้อยาทานเองมาก่อน ทั้งยากิน ยาเหน็บ ดังนั้น คนไข้ที่มาเจอเราก็มักจะเป็นระยะกลาง ๆ ครับ ระยะ 2 หรือ ระยะ 3 เดินมาหาเราซัก 10 คน โอกาสที่จะต้องผ่าตัดมีเพียงคนเดียว อีก 9 คนสามารถรักษาด้วยยาได้ หรือการรักษาอื่น ๆ ที่ไม่ต้องผ่าตัด เช่น การรัดยาง หรือฉีดยา ให้หัวริดสีดวงทวานฝ่อ ครับ(คนไข้) สวัสดีค่ะ
(หมอ) สวัสดีครับ คุณเกศริน มาโรงพยาบาลวันนี้ มีอาการผิดปกติอะไรครับ
(คนไข้) ถ่ายอุจจาระเป็นเลือดค่ะ เป็น ๆ หาย ๆ มา 3 เดือนแล้ว
(หมอ) เลือดที่ออกมา เป็นสีอะไรเอ่ย
(คนไข้) สีแดงสด ค่ะ
(หมอ) เลือดที่ว่าเนี่ย มันปนในเนื้ออุจจาระ หรือว่า อยู่ที่ผิว ๆ ของอุจจาระครับ
(คนไข้) อยู่ที่ผิว ๆ ของอุจจาระ ค่ะ แต่ว่าบางครั้งก็มีหยดตามอุจจาระออกมาที่โถ ค่ะ
ถ่ายเป็นเลือดแบบไหน ถือว่าเป็นริดสีดวงทวาร
(หมอ) เลือดที่ออกมาจากริดสีดวงทวาร มักจะเป็นเลือดสีแดงสด แล้วอยู่ที่ผิวของอุจจาระ ไม่ปนเป็นเนื้อเดียวกัน ถ้าพบว่าเลือดปนในเนื้ออุจจาระ อันนั้น ไม่ใช่โรคริดสีดวงทวาร แน่นอน เพราะริดสีดวงทวารนั้น อยู่ตรงทางออก อุจจาระต้องเป็นก้อนอยู่แล้วและจะออก แล้วมีเลือดอยู่ที่ผิว หรือบางครั้งหยดติ๋ง ๆ ลงไปในโถ(หมอ) เมื่อกี้นะคะ ผลตรวจ พบว่ามีริดสีดวงทวารภายใน นะคะ ของคุณเกศริน เป็นระยะที่ 3 ริดสีดวงเนี่ย มีอยู่ 4 ระยะ
ระยะที่ 1 มีหัวอยู่ข้างในไม่ยื่นออกมา
ระยะที่ 2 ยื่นออกมา และหุบเข้าเองได้
ระยะที่ 3 ยื่นออกมา และไม่หุบเอง ต้องใช้นิ้วดันกลับให้เข้าที
ระยะที่ 4 ยื่นออกมา เอานิ้วดัน ก็ไม่กลับเข้าที
อย่างไรก็ตาม ระยะที่ 3 เป็นข้อบ่งชี้ในการผ่าตัด ในของคุณเกศรินที่เป็นมานาน 3 เดือน ผมแนะนำให้ผ่าตัด นะคะ
การรักษาโรคริดสีดวงทวาร
การรักษาโรคริดสีดวงทวาร ขึ้นอยู่กับระยะของโรคครับระยะที่ 1 ที่ไม่มีหัวยื่นออกมา พวกนี้ กินยา หรือ เน็บยาก็หายได้
ระยะที่ 2 มีหัวยื่นออกมา กินยา เหน็บยาก็หายได้ แต่ถ้าไม่หมดก็ต้องรัดยาง หรือฉีดยา ให้หัวริดสีดวงทะวารฝ่อ
ระยะที่ 3 และระยะที่ 4 มักจะเป็นข้อบ่งชี้ของการผ่าตัดครับ
(คนไข้) แล้วมันจะเจ็บไหมคะ เวลาผ่าตัด
(หมอ) เอ่อ การผ่าตัดตรงก้นนี่ ก็มักจะเจ็บนะคะ แต่ปัจจุบันเรามีเทคนิคการผ่าตัดที่ดีขึ้น เรามีการระงับปวดที่ดีขึ้น คนไข้ก็จะเจ็บน้อย คนไข้บางคนผ่าตัดแล้วกลับบ้านได้เลย
(หมอ) สักครู่ที่ผ่านมาเราก็ผ่าตัดคนไข้นะครับ เคสคุณเกศริน นะครับ ซึ่งเป็นโรคริดสีดวงทวารภายใน ระยะที่ 3 เราก็ผ่าตัดโดยการตัดริดสีดวงทวาร โดยที่ขณะผ่าตัด คนไข้ก็ดมยาสลบ และก็ไม่รู้ตัวนะครับ คุณเกศรินจะได้พักฟื้น ในห้องพักฟื้น ประมาณ 1-2 ชม. ดูว่าฤทธิ์ของยาดมสลบเรียบร้อยดีหรือเปล่า หลังจากนั้นก็สามารถกลับบ้านได้ โดยที่วันแรกยังไม่ให้ขับรถนะครับ ก็จะมีญาติมารับ ส่วนยาที่ให้ทานเราก็เตรียมไว้ให้เรียบร้อย ส่วนใหญ่ก็จะเป็นยาแก้ปวด ยาระบาย วิธีปฏิบัติตัวอื่น ๆ เราก็แจ้งให้คุณเกศรินทราบ ก่อนการผ่าตัดเรียบร้อยแล้วครับ
หลังการผ่าตัดริดสีดวงทวาร ผู้ป่วนสามารถทำกิจกรรมที่ไม่ใช้แรงมาก ภายในเวลา 1 สัปดาห์ และสามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ตามปกติ ภายในเวลา 2 สัปดาห์
คำแนะนำของคุณหมอเกี่ยวกับโรคริดสีด้วงทวาร
สำหรับคนที่ไม่มีเวลา หรือขับถ่ายท้องผูกเป็นประจำนะครับ ก็แนะนำว่า ให้ทานผัก ผลไม้เยอะ ๆ ดื่มน้ำมาก ๆ นะครับ และก็ออกกำลังกายบ่อย ๆ และก็หลีกเลี่ยงยาบางตัวที่ทำให้ท้องผูก บางครั้ง ชา กาแฟ ก็อาจทำให้ท้องผูกได้ โรคริดสีดวงก็เป็นโรคที่พบได้บ่อย พบในประชากรทั่วไป ดังนั้นไม่ต้องอายแพทย์นะครับ เพราะว่าถ้าเรามาแล้ว เราตรวจแล้วเป็นริดสีดวงทวาร เราก็รักษาได้ มาใน ระยะน้อย ๆ ก็มีโอกาสหายขาดสูง ระยะมากอาจจะจำเป็นต้องผ่าตัด
ในขณะเดียวกัน การขัขถ่ายที่ผิดปกติ เนี่ย อาจจะเป็นอาการนำของโรคอื่น ๆ ที่ไม่ใช่โรคริดสีดวงทวาร เช่น โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนักก็ได้ นะครับ[ขอขอบคุณ รศ.นพ.วิรุฒน์ โล่ห์สิริวัฒน์ อย่างสูง ไว้ ณ โอกาสนี้ด้วย]
[ถอดคำบรรยายจากคลิปคุณหมอ โดย หยินหยาง]
[โปรดแชร์ บทความนี้ ให้กับคนที่คุณรักและเป็นห่วงที่สุดด้วย นะครับ]
ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
ช่อง YouTube | Mahidol Channel : https://www.youtube.com/mahidolchannel
Facebook | https://www.facebook.com/mahidolchannel
Mahidol University มหาวิทยาลัยมหิดล | https://www.mahidol.ac.th/th
Website | https://www.mahidolchannel.com | https://channel.mahidol.ac.th/
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล | https://www.si.mahidol.ac.th/th/
